عباس عبدي
در اوايل ماه جاري امارات متحده عربي اولين كشوري بود كه از واكسن توليدي شركت چيني سينوفارم براي واكسيناسيون عموم مردم استفاده كرد. قبلا امارات اجازه داده بود اين واكسن در مرحله تست انساني در آنجا آزمايش شود. ميزان اثربخشي و كارايي واكسن سينوفارم تا ۸۴ درصد هم اعلام شده و سهولت دسترسي و نگهداري و قابليت مصرف آن به تاييد سازمان جهاني بهداشت و اداره ملي نظارت بر داروي چين رسيده است. برزيل و اندونزي و تركيه نيز خواهان استفاده از آن هستند. پرسش اين است كه با توجه به روابط خوب امارات با امريكا و درآمد بالاي اقتصادي آنان كه براي خريد بهترين واكسن غربي هيچ مانعي نداشتند، چرا پذيرفتند واكسن چيني روي مردم شان آزمايش شود و سپس چرا اجازه استفاده از همان را صادر كردند؟ پس ما كه هيچ كدام از آن دو ويژگي را نداريم به علاوه وضع شيوع ويروس كروناي نيز در ايران مطلوب نيست، پس چرا با همه اينها اجازه نداديم كه واكسن چيني در ايران آزمايش شود در حالي كه آنها اين كار را انجام دادند. جالب تر اينكه اكنون هم خبرهايي درباره امكان تهيه و استفاده از اين واكسن مطرح شده برخي نادرست مي گويند كه اين را در چين هم استفاده نمي كنند چرا ما بايد استفاده كنيم؟ در اين يادداشت سعي مي كنم به علل اين پديده اشاره كنم. به نظرم چند عامل موجب اين وضعيت شده اند. اولين آن بي اعتمادي به قدرت است. يكي از دوستان بخش خصوصي تماس گرفته بود و درباره وضعيت مصرف بالاي اين روزهاي گاز و اينكه چگونه مي توان آن را كاهش داد نظر مرا پرسيد. البته منظورش از منظر فعاليت رسانه اي بود. سپس گفت با توجه به مساله مازوت و آلودگي هوا موضوع مهم است و حتي دست اندركاران امر نيز قرار است در اين باره به مردم توصيه كنند و گزارش دهند. گفتم هر كاري مي كنيد، لطفا از طريق دست اندركاران از مسوولان مردم چيزي نخواهيد، چون نتيجه معكوس دارد. آن هم در سالگرد سقوط هواپيما!! شلختگي كامل در اظهارنظرات و گفتارها وجود دارد. نه اينكه همه آنها نادرست و دروغ است كه اگر چنين بود قابل تحمل بود. مشكل اين است كه آنان چند نكته را كمتر توجه مي كنند. اول اينكه حكومت از نظر مردم كل يكپارچه است. هنگامي كه يك بخش آن خالي بند و در بيان وعده ها و اخبار بي مبالات است ...
مردم آن را به همه مسوولان تسري مي دهند و اين تعميم مردم منطقي نيز هست. ما در سطح شخصي مي گوييم فلاني راستگو و فلاني دروغگو است و همه را يك كاسه نمي كنيم، ولي در سطح نهادي، مسوولان را نمايندگان نهاد قدرت مي دانند و وجه خصوصي آنان را برجسته نمي كنند هر كدام دروغ بگويند به كل آنان تعميم مي دهند. نكته دوم اينكه نتيجه مخلوط راست و دروغ، مي شود دروغ و بدي ماجرا اين است كه راست ها قرباني دروغ ها مي شوند و اين بدتر از زماني است كه همه گزاره ها دروغ باشند، زيرا هيچ راستي قرباني آنها نمي شود. نكته سوم غلبه نگاه كوتاه مدت است. مديران چون به صفت فردي در قدرت حضور دارند، نتايج كوتاه مدت براي آنان نقد و مهم تر از نتايج بلندمدت است كه نسيه است و اين براي حكومت مثل سم است. هنگامي كه در كوتاه مدت بي اعتمادي حاكم شد، بازسازي آن بسيار سخت و زمانبر است. داستان چوپان دروغگو را براي همين آموزش مي دادند. بنابراين حكومت حتي اگر بخواهد هم قادر نيست كه در اين باره به مردم توصيه كند كه از اين واكسن استفاده كنند. عامل ديگر ناتواني در به روز شدن نسبت به پديده هاست. در ايران محصولات چيني به عنوان اجناس بنجل شناخته مي شود. در حالي كه اگر چنين بود، پس چرا امروز قدرت اول اقتصادي جهان در صادرات حتي به كشورهاي پيشرفته است؟ پاسخ اين است كه بازرگانان ايراني بدون رعايت استانداردها و در غياب نظارت موثر دولتي و بر حسب سليقه ارزان تر مردم، كالاهاي بنجل ارزان را مي آوردند و اين گمان را تقويت كردند كه كالاهاي چين بي كيفيت هستند. در حالي كه مي توانستند كالاهاي بهتر آنان كه طبعا گران تر هست را وارد كنند. و بالاخره عامل سوم هم نوعي شيفتگي و فقدان اعتماد به نفس در كنار خودبزرگ بيني نابخردانه در جامعه ايران است كه متاسفانه به نوعي سكه رايج شده است. هنگامي كه مسوولان بهداشتي كشور با افتخار مي گويند اجازه نمي دهيم كه مردم ما محل آزمايش واكسن هاي ديگران شوند، به ظاهر درصدد دفاع از مردم و ارزش قائل شدن براي آنان هستند، ولي در حقيقت چيزي جز بازتاب فقدان اعتماد به نفس آنان نيست. و الا اين امري طبيعي است كه واكسن ها پس از طي مراحل اوليه در صورتي كه آزمون هاي مربوط موفق شده باشند، در ميان انسان ها نيز تست شوند و اين هيچ چيز بدي نيست و ضعف هم محسوب نمي شود. به جاي اين گزاره پوچ بايد گفت كه اگر واكسني مطابق استانداردهاي علمي سازمان بهداشت جهاني، مراحل اوليه را موفق بوده، ما با افتخار آماده آزمون كردن آن هستيم. همچنان كه با واكسن خودمان نيز با همين معيار بايد برخورد كنيم. هيچ فرقي ميان واكسن ايراني و خارجي نيست. همه آنها بايد مراحل اوليه را بر اساس استانداردهاي موجود با موفقيت بگذرانند تا قابل آزمايش در انسان ها باشند. متاسفانه اين عوام گرايي در ميان مردم نيز كمابيش هست و كمتر كساني آمادگي آن را دارند كه اين نوع گفتار و اقدامات نادرست را نقد كنند. در نهايت همه اين گونه رفتارها را مي توان به بي اعتمادي حاد و مزمن ميان مردم و حكومت و نيز خودشيفتگي بيمارگونه و بالاخره فقدان اعتماد به نفس عمومي ارجاع داد.
منبع : روزنامه اعتماد.سه شنبه ۱۶ دي 1399
